Konferencje, wykłady czy grupowe spotkania biznesowe z udziałem zagranicznych prelegentów odbywają się zazwyczaj w asyście tłumaczy, którzy stosują tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne. W zależności od rodzaju spotkania, najczęściej stosuje się jedną z tych form.
Dwoma najbardziej ogólnymi i jednocześnie najczęściej wykorzystywanymi rodzajami ustnego przekładu są tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne. Obie te formy charakteryzuje nieco inny sposób wykonywania translacji, ale jednocześnie wymagają od tłumaczy zachowania najwyższego poziomu koncentracji i prezentowania biegłej znajomości danego języka obcego.
Zarówno tłumaczenia symultaniczne, jak i konsekutywne należą do grupy tłumaczeń ustnych konferencyjnych. Pojawiają się na przykład podczas wystąpień, szkoleń, wykładów czy innych publicznych wydarzeń, podczas których prelegentem jest osoba posługująca się innym językiem, niż grupa słuchaczy.
Inny podział zakłada, że tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne mogą dzielić się na przekłady instytucyjne i prywatne. Instytucje międzynarodowe (UE, ONZ, EPO, etc.) organizujące spotkania wielojęzyczne często preferują tłumaczenie z kilku obcych języków na język ojczysty tłumacza. Miejscowe rynki prywatne wolą organizować spotkania dwujęzyczne (język miejscowy i dodatkowo jeszcze inny), a tłumacze pracują zarówno przekładając na język ojczysty jak i w drugą stronę.
Tłumaczenia symultaniczne i konsekutywne – opis
Podczas tłumaczenia symultanicznego tłumacz przebywa w dźwiękoszczelnej kabinie, nie mając przy tym bezpośredniego kontaktu z osobą prowadzącą konferencję, wykład czy szkolenie.
Jego zadaniem jest odbiór wypowiadanych przez niego zdań przez słuchawki, a przy tym jednocześnie tłumaczenie usłyszanych komunikatów na język docelowy. W ten sposób uczestnicy wydarzenia otrzymują bezpośrednie, natychmiastowe tłumaczenie wypowiedzi prowadzącego.
Ten rodzaj tłumaczenia ustnego nie bez powodu nazywany jest jednym z najtrudniejszych. Wszystkie komplikacje, jakie mogą w jego trakcie wystąpić, związane są z koniecznością niezwykle sprawnego i szybkiego tłumaczenia odbieranych treści. Tłumacz nie ma czasu na ewentualne dopytanie lub prośbę o powtórzenie przez prelegenta jego wypowiedzi, dlatego musi być cały czas skupiony na jego słowach. Wśród cech, jakie osoba wykonująca to tłumaczenie musi posiadać wymienić można:
refleks
odporność na stres
podzielność uwagi
wysoki poziom koncentracji
dobra dykcja
znakomita znajomość języka
szybkość wypowiedzi
W niektórych przypadkach tego rodzaju tłumaczeń ustnych, osoby przekładające wypowiedzi prelegenta nie tłumaczą każdego pojedynczego słowa czy zdania prelegenta. Dzieje się tak
w przypadku, gdy jest nim Chińczyk wygłaszający wykład do polskiej publiczności, zaś tłumacz zna jedynie język angielski. W takiej sytuacji stosowany jest zabieg o nazwie relay, czyli tłumaczenie pośrednie poprzez inny język obcy. Ważne w takim przypadku jest to, aby osoba wykonująca to zadanie potrafił zachować sens wypowiedzi, nie wprowadzając przy tym zbyt wielu istotnych zmian.
Tłumaczenia konsekutywne są nieco łatwiejszym rodzajem tłumaczenia ustnego. W jego trakcie osoba je wykonująca ma za zadanie przełożyć daną część wypowiedzi prelegenta dopiero wtedy, gdy ten skończy swoją część przemowy. W sporej ilości przypadków konferencje, wykłady czy szkolenia są dzielone na bloki, dzięki którym tłumacz ma możliwość bezpośredniego tłumaczenia wypowiadanych przez niego treści.
Zazwyczaj w takich przypadkach tłumacz przebywa w niedalekiej odległości od prowadzącego wydarzenie, uważnie go słucha i sporządza notatki z jego wypowiedzi. Słuchacze otrzymują przełożony tekst za każdym razem, gdy prelegent robi przerwę i czeka, aż tłumacz zakończy swoje wystąpienie. Szacuje się, że maksymalny czas wypowiedzi, umożliwiający skuteczne tłumaczenie konsekutywne powinien wynosić pięć minut. Z uwagi na czas, po jakim następuje tłumaczenie wypowiedzi prelegenta, zadaniem tłumacza jest przełożenie tekstu w sposób selekcjonujący najważniejsze informacje i przekazanie takich części, aby całość była zrozumiana dla odbiorców w możliwie największym stopniu.
Rodzaj tłumaczenia ustnego uzależniony jest w od sytuacji, w jakiej ma ono miejsce, życzenia prelegenta, a niekiedy nawet od samego tłumacza. Zdarza się, że doświadczona osoba wykonująca
to zadanie preferuje przekładanie krótszych fragmentów wypowiedzi, aby w jak największym stopniu oddać sens całego komunikatu. Zarówno tłumaczenia symultaniczne, jak i konsekutywne nazywane są jednymi z najtrudniejszych sposobów ustnych przekładów tekstów z jednego języka na drugi.